Październik to szczególny czas w kalendarzu zdrowia kobiet. To właśnie wtedy różowy kolor — symbol odwagi, troski i miłości do własnego ciała — nabiera wyjątkowego znaczenia. Ten miesiąc przypomina nam, jak ważna jest świadomość, profilaktyka i wspólna walka z rakiem piersi — chorobą, która dotyka miliony kobiet na całym świecie.
Historia „Pink October” sięga roku 1985, w którym w USA rozpoczęto pierwszą kampanię na temat świadomości raka piersi. Jej głównym założeniem było rozpowszechnienie mammografii jako czułej metody wykrywania tego nowotworu. Jej celem jest również promowanie i edukacja na temat samobadania piersi oraz wsparcie osób już chorujących. Za symbol wzięto różową wstążkę, która jest teraz jednym z najbardziej rozpoznawalnych znaków na całym świecie.
Tegoroczna edycja ma hasło: Every Story is Unique, Every Journey Matters. Za każdą diagnozą jest osoba i historia – w tym roku WHO podkreśla, że rak piersi dotyka życia kobiet na całym świecie w różnorodny sposób, a każdy z nich zasługuje na nadzieję, indywidualne podejście oraz empatyczną opiekę.
Kilka słów o raku piersi, jak wyglądają statystyki?
Rak piersi jest najczęściej diagnozowanym nowotworem u kobiet – szacuje się, że w 2022 roku zachorowało na niego 2,3 mln kobiet (24% wszystkich rozpoznań nowotworowych), a 670 tys. zmarło z jego powodu (15% wszystkich zgonów wywołanych chorobą onkologiczną).
W latach 2013–2022 w Polsce rejestrowano średnio 19,4 tys. nowych przypadków raka piersi rocznie, z czego aż 99,2% zdiagnozowano u kobiet (około 19,25 tys. rocznie).
Jakie są czynniki ryzyka?
Czynników raka piersi jest dużo i nie wszystkie potrafimy dziś zidentyfikować i nazwać. Pierwszym i najważniejszym czynnikiem ryzyka jest płeć – zdecydowanie częściej chorują kobiety (tak, mężczyźni również mogą chorować i nie można tego bagatelizować) oraz wiek – u kobiet przed 45. rokiem życia występuje on rzadziej, większość zachorowań dotyczy kobiet po 50. roku życia.
Około 5-10% nowotworów piersi ma charakter dziedziczny, związany z mutacjami w genach BRCA1 i BRCA2.
Kolejne czynniki są związane z hormonami – stosowanie antykoncepcji oraz hormonalnej terapii zastępczej, a także wczesny wiek pierwszej i późny wiek ostatniej miesiączki. Dzisiaj, nowoczesna farmakologia i endokrynologia pozwala nam to ryzyko redukować, dlatego niezwykle istotne jest precyzyjne dobranie leku przez lekarza.
Wśród czynników związanych ze stylem życia wymienia się otyłość, palenie papierosów, historię narażenia na promieniowanie jonizujące, a także małą aktywność fizyczną.
Dlaczego jest to ważne?
My, jako sportowczynie, czasem w natłoku codziennych obowiązków i wyzwań zapominamy, jak ważne jest dbanie o nasz zdrowy organizm i ciało. Skupiamy się na treningu, niestety często pomijając własne zdrowie. Czasem wykonanie podstawowych badań z krwi wymaga wcześniejszego zaplanowania i może się stać większym przedsięwzięciem.
Samobadanie piersi jest proste, nic nie kosztuje i nie trzeba żadnego wykształcenia medycznego, aby je przeprowadzić. A co najważniejsze, pozwala na wykrycie zmian, które mogą być jeszcze niewidoczne dla aparatury medycznej. Dzięki temu wcześniejsza diagnostyka w znacznej większości przypadków oznacza możliwość leczenia oszczędzającego raka piersi, krótszą terapię i lepsze rokowanie.
Jak badać swoje piersi?
Zaleca się wykonywanie samobadania piersi regularnie, raz w miesiącu. U kobiet miesiączkujących najlepszymi dniami będą 8-10 dni cyklu (czyli 3 do 5 dni po miesiączce).
Krok 1
Stań przed lustrem z uniesionymi rękami i obejrzyj swoje piersi. Popatrz, czy w ciągu miesiąca coś się zmieniło? Czy wyglądają inaczej? Niżej opisałam rzeczy, które mogą Cię zaniepokoić w ich wyglądzie.
Krok 2
Połóż ręce na biodrach i obejrzyj piersi jeszcze raz, również zwracając uwagę na niepokojące zmiany.
Krok 3
Unieś prawą rękę i połóż dłoń na głowie. W tej pozycji 3 środkowymi palcami lewej ręki rozpocznij badanie prawej piersi. Możesz to robić na różne sposoby:
– z góry na dół,
– okrężnymi ruchami, od zewnątrz do wewnątrz lub odwrotnie.
To samo zrób z drugą piersią.
Krok 4
Zrób to samo na leżąco, również zakładając jedną rękę pod głowę.
Co powinno wzbudzić Twoją czujność?
– Wyciek z brodawki,
– pojawiające się nabrzmiałe żyły,
– wgłębienie w piersi,
– uczucie gorąca punktowo w piersi z zaczerwienieniem na skórze lub w okolicy brodawki,
– wystający guzek na piersi,
– zrogowacenie brodawki,
– owrzodzenie skóry piersi,
– „skórka pomarańczowa”,
– zmiana rozmiaru lub kształtu piersi, szczególnie nienaturalna asymetryczność.
Jeśli coś Cię zmartwi, nie bój się tego skonsultować ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu lub ginekologiem – oni na pewno w razie wątpliwości skierują Cię do specjalisty.
To, na co chciałabym zwrócić uwagę, jest to, jak ważną rolę w profilaktyce grają badania obrazowe.
U kobiet w wieku 50-69 lat podstawowym badaniem przesiewowym jest mammografia. Jest to badanie rentgenowskie, specjalnie zaprojektowane do wykrywania zmian w piersiach, które można wykonać bezpłatnie raz na dwa lata w ramach programu profilaktycznego. U młodszych kobiet zalecanym badaniem jest USG piersi wykonywane raz na dwa lata.
Pamiętaj, że z każdym problemem i wątpliwością możesz zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego lub ginekologa.
Postaw na swoje zdrowie – nie bój się badać piersi.
Źródło: WHO
tekst: Anna Wściślak
fotografia: Monika Dratwa MODRA
